დამფუძნებლის მხრიდან კომპანიისთვის  გაცემულ სესხს შემოსავლების სამსახური განიხილავს სარისკო ოპერაციად (რასაც მოწმობს კანონმდებლობაში  ამ მიმართულებით შესული ბოლოდროინდელი ცვლილებებიც - იხ. ჩვენი შესაბამისი სტატია) და ორგანიზაციას მოუწევს იმის მტკიცება, რომ აღნიშნული გადაწყვეტილება, რომ  კომპანიამ დამფუძნებლისგან აიღოს სესხი, რასთან დაკავშირებით წარმოიქმნება დამატებითი ხარჯი, ბიზნეს ერთეულის პერსპექტივიდან გამომდინარე არის რაციონალური გადაწყვეტილება;  წინააღმდეგ შემთხვევაში- თუ აღნიშნული სესხის აღებას არ ამყარებს  ფინანსური და  რაციონალური თვალსაზრისით მაშინ საგადასახადო ორგანოები როგორც ამას მრავალი პრაქტიკული ქეისი ადასტურებს- იყენებს საგადასახადო კოდექსის 73(9) მუხლს და სამეურნეო ოპერაციის ფორმას უცვლის კვალიფიკაციას და ახდენს სესხზე გადახდილი პროცენტის თანხების დივიდენდად დაგებვრას...

აღნიშნული სარისკო ოპერაციად დაკვალიფიცირება გამომდინარეობს იმ მოცემულობიდან, რომ სესხის პროცენტის სახით კომპანიიდან ფულადი თანხების გატანა გულისხმობს ბიუჯეტში ნაკლები გადასახადების გადახდას ვიდრე ეს თანხები გასულიყო ხელფასის ან დივიდენდის სახით, შედარებისთვის მოვიყვანთ მარტივ მაგალითს:

მაგალითად: შპს-მ აიღო 1000 ლ სესხი, წლიური 20%, ამ შემთხვევაში სესხისთვის გადახდილი 200ლ საგადასახადო კოდექსის მიხედვით იბეგრება მხოლოდ 5% =>  (200/0,95)*5% =10,53ლ , 

როდესაც დამფუძნებელს რომ ეს 200ლ შპს - დან გაეტანა:

 ხელფასის სახით (200/0,8)*20% = 50ლ ბიუჯეტში და + შესაძლოა საპენსიო გადასახითაც დაბეგრილიყო,

 ხოლო  დივიდენდის სახით რომ  გაეტანა =>  (200/0,95)*5% = 10,53ლ და (200/0,95/0,85)*15%=37,15ლ , ჯამში 47,68ლ უნდა გადაეხადა

   ანუ დამფუძნებელმა შპს -დან 200 ლარი რომ გაიტანოს იბეგრება შემდეგი გადასახადებით:

სესხის % თუ გაიტანს 10,53ლ

ხელფასად თუ გაიტანს 50ლ

დივიდენდად თუ გაიტანს 47,68ლ

 აღნიშნული მოცემულობა უფრო რთულდება  თუ სესხი აღებულია არარეზიდენტი დამფუძნებელი ფიზიკური თუ იურიდიული პირისგან, ამ შემთხვევაში საქმე გვაქვს ტრანსფერ პრაისინგთან, რომელთან დაკავშირებით ორგანიზაცია ვალდებულია მოამზადოს სპეციალური დოკუმეტაცია სესხის მიზანშეწონილობის დასაბუთებით, ვინაიდან ტრანსფერ პრაისინგის დროს, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 126-129 მუხლების მოთხოვნათა შესაბამისად-   საგადასახადო ორგანოს მოთხოვნიდან 30 დღეში ორგანიზაცია ვალდებულია წარუდგინოს საგადასხადო ორგანოებს შესაბამისი დოკუმენტი, გასათვალისწინებელია, რომ 30 დღეში წარუდგენლობისთვის რამე ჯარიმა არ მოქმედებს, მაგრამ კანონი გვეუბნება, რომ არ შემთხვევაში მტკიცების ტვირთი გადადის გადასახადის გადამხდელზე, რამაც შესაძლოა ჯარიმაზე ნეგატიური ფისკალუირ ეფექტი იქონიოს - ტრანსფერ პრაისინგთან დაკავშირებით იხ. ჩვენი შესაბამისი სტატია, ახლა დავუბრუნდებით ჩვენს საკითხს

   შეტანილი თანხების სესხად დასაკვალიფიცირებლად საჭიროა დაცულ იყოს შემდგომი პროცედურები => მსესხებელი და კრედიტორები ასრულებენ ისეთ ფუნქციებს, რაც გამოიხატება  შემდეგ პროცედურებში:  მოლაპარაკებები სესხის ხელშეკრულებების გასაფორმებლად, სესხის ხელშეკრულებების დადება, ხელშეკრულებების განახლება და მათში ცვლილებების შეტანა, სხვადასხვა იურიდიული საკითხების მოგვარება და ბუღალტრული გატარებების წარმოება სესხების აღსარიცხად. აღნიშნული ფუნქციები უნდა სრულდებოდეს როგორც მსესხებლის ისე კრედიტორების მიერ.

მოცემულ ტრანზაქციებში კრედიტორები პასუხისმგებლები არიან ფინანსების გამოყოფაზე და თანხების მსესხებლისთვის ჩარიცხვაზე, ხოლო ტრანზაქციების ზოგად ადმინისტრირებას და რისკების ზოგად მონიტორინგს მსესხებელი და კრედიტორები ერთობლივად ახორციელებენ.

სესხის ოპერაციის ფარგლებში მხარეებს წარმოექმნებათ შემდეგი რისკები:

•   საკრედიტო რისკი - როდესაც კრედიტორი მსესხებელზე გასცემს სესხს, იგი იღებს რისკს რომ მსესხებელი სრულად და დროულად ვერ დაფარავს სესხთან დაკავშირებულ ყველა ვალდებულებას;
•  საპროცენტო განაკვეთის რისკი - საპროცენტო განაკვეთის რისკი დაკავშირებულია საბაზრო საპროცენტო განაკვეთის ცვლილებებთან, რამაც თავის მხრივ შესაძლოა უარყოფითი ასახვა ჰპოვოს როგორც კრედიტორების ისე მსესხებლის ფინანსურ მდგომარეობაზე (საბაზრო პროცენტის ზრდამ შესაძლოა გაზარდოს კონტროლირებული სესხების საპროცენტო განაკვეთები, რაც უარყოფითად აისახება მსესხებლის მდგომარეობაზე, საბაზრო საპროცენტო განაკვეთის შემცირებას კი ექნება პირუკუ შედეგი). ასე რომ, მხარეები თანაბრად ინაწილებენ მოცემულ რისკს.
•  ლიკვიდურობის რისკი - აღებული/გაცემული სესხების პროცენტული და მოცულობითი თანაფარდობა კომპანიის მფლობელობაში არსებულ აქტივებთან და კაპიტალთან განმსაზღვრელი ფაქტორია როგორც კრედიტორებისთვის ისე მსესხებლისთვის;
•  საბაზრო რისკი - ამ რისკს ინაწილებს ოპერაციის ორივე მხარე, ვინაიდან თუკი ადგილი ექნება ბაზარზე მნიშვნელოვან უარყოფით ძვრებს მოიმატებს მსესხებლის საოპერაციო შემოსავლების შემცირების ალბათობა და გაიზრდება კრედიტის ძირითადი და საპროცენტო გადასახდელების გადაუხდელობის ალბათობა;
•  სავალუტო რისკი - სავალუტო რისკს ასევე ინაწილებს ორივე მხარე. სავალუტო რისკი უკავშირდება იმ შესაძლო დანაკარგებს რაც კრედიტორებს შეიძლება მიადგეს სესხის ვალუტის გაუფასურებით ან მსესხებელს მიადგეს - სესხის ვალუტის გამყარებით. აღნიშნული ტრანზაქციის ფარგლებში გამოყენებულ მთავარ აქტივს წარმოადგენს ფულადი სახსრები, რაც წარმოადგენს კრედიტორების საკუთრებას.

 ამასთანავე დაცულ უნდა იყოს ბუღალტრული აღრიცხვის, ანგარიშგებისა და აუდიტის შესახებ საქართველოს კანონის მოთხოვნები აღნიშნული სესხის აღრიცხვასთან დაკავშირებით, კერძოდ სამეწარმეო სუბიექტები იყოფიან 4 კატეგორიად (იხილეთ ჩვენი შესაბამისი სტატია ), რომლის მიხედვით განესაზღვრებათ შესაბამისი სტანდარტით ბუღლატერიის წარმოების ვალდებულება. თუ ბუღალტრულ აღრიცხვასა და ფინანსურ ანგარიშგებას აწარმოებს მცირე და საშუალო საწარმოების ფინანსური ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტების (IFRS for SMEs) ან  ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტები (IFRS) შესაბამიად:

ფინანსური ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტის (IFRS) 21-ე სტანდარტის, ასევე მცირე და საშუალო საწარმოების ფინანსური ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტის (IFRS for SMEs) შესაბამისად, კაპიტალი, თავისი შინაარსით წარმოადგენს არაფულად მუხლს და მისი კომპანიის საწესდებო კაპიტალში შემოტანისთანავე უნდა მოხდეს სამუშაო ვალუტაში კონვერტირება, ხოლო მისი გადაფასება დაუშვებელია. ამასთან, საწესდებო კაპიტალიდან წილის გატანის შემთხვევაში, წილის მფლობელის მიმართ განკუთვნილი ანაზღაურება იანგარიშება სამუშაო ვალუტიდან (ლარი).

  შემაჯამებლად უნდა ითქვას, რომ დამფუძნებლიდან კომპანიაზე სესხის გაცემა  მოითხოვს მაღალი დონის რწმუნებას შესაბამისი ფაქტების და მტკიცებულებათა ერთობლიობით, რომ გარდაუვალი აუცილებლობით იყო განპიროვნებული სესხის აღება და არა უბრალოდ დამფუძებლის მხრიდან საწესდებო კაპიტალის გაზრდა.