მოგების გადასახადის ყოველთვიური დეკლარაციის N3 დანართში („სესხისა და კაპიტალის აღრიცხვა“), კერძოდ, ჩანართში, „გაცემული სესხ(ებ)ი“, ასახვას ექვემდებარება გადასახადის გადამხდელის მიერ სხვა იურიდიულ, ფიზიკურ და ა.შ. პირ(ებ)ზე გაცემული სესხ(ებ)ი (იგულისხმება სესხის ძირი თანხები). ამასთან, უჯრა: „მათ შორის, გადაფასება“ შესაძლებელია შეივსოს ყოველთვიურად, კვარტალურად, წლიურად და ა.შ. - გადასახადის გადამხდელის სააღრიცხვო პოლიტიკიდან გამომდინარე.

მაგალითი

                                                                                                                     ფაქტობრივი გარემოება

2023 წლის ივნისის თვემდე, საწარმოს არ უფიქსირდება გაცემული სესხი, ხოლო ივნისის თვეში ფიზიკურ პირზე გასცა 20 000 აშშ დოლარის (ეკვივალენტი ლარში) ოდენობის სესხი. ამასთან, სესხის გაცემის დღეს (პირობითად 30 ივნისი), დოლარის გაცვლითმა კურსმა ლართან მიმართებაში, საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ გამოცხადებული მონაცემების მიხედვით,  შეადგინა 2.60

მოგვიანებით, ამავე წლის ივლისის თვეში, საწარმომ დამატებით გასცა სესხი 70 000 ლარის ოდენობით. გარდა ამისა, ივლისის ბოლოს (31 რიცხვში), საწარმოს სააღრიცხვო პოლიტიკიდან გამომდინარე, განხორციელდა ივნისში გაცემული სესხის (20 000$) გადაფასება ამ დღისთვის საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ გამოცხადებული კურსით (2.55).

შეფასება და შედეგი

საწარმო ვალდებულია აღნიშნული ოპერაციები ასახოს ივლისის თვის საანგარიშო პერიოდის მოგების გადასახადის ყოველთვიური დეკლარაციის N3 დანართში: „სესხების და კაპიტალის აღრიცხვა“. კერძოდ, აღწერილი ფაქტობრივი გარემოებიდან გამომდინარე, ჩანართში, „გაცემული სესხ(ებ)ი“, შესაბამისი ინფორმაცია უნდა აისახოს შემდეგი პრინციპით:

● „საანგარიშო პერიოდის საწყისი ნაშთი“ - აღნიშნულ უჯრაში აისახება ივლისის თვის საწყისი თარიღის მდგომარეობით გაცემული სესხის ოდენობა ლარში, რაც შეადგენს 52 000 ლარს (20 000 * 2.60), (P.S ამასთანავე გასათვალისწინებელია, რომ ივნისის თვეში საწარმოს უნდა მოეხდინა ფიზიკურ პირზე გაცემული სესხის თანხის მოგების გადასახადით დაგებვრა 52 000/0,5*0,15=9176,47ლ ბიუჯეტში გადახდა, ამასთანავე როცა ფიზ. პირი დაუბრუნებს სესხის თანხას, ამავე მოგების დეკლარაციაში გადახდილი თანხის დაბრუნება სსა 98² მუხლის მე-8 ნაწილის თანახმად;)

● „ზრდა საანგარიშო პერიოდში, სულ“ - აღნიშნულ უჯრაში აისახება ივლისის თვეში გაცემული სესხი - 70 000 ლარი.

● „შემცირება საანგარიშო პერიოდში, სულ“ - აღნიშნულ უჯრაში აისახება ივნისის თვეში აშშ დოლარში გაცემული სესხის (20 000 $) გადაფასებით მიღებული სხვაობის თანხა - 1 000 ლარი ((20 000 $ * 2,60) - (20 000 $ * 2,55), ანუ 52 000 - 51 000). ამასთან, აღნიშნული სხვაობა (1 000 ლარი)  ასევე აისახება უჯრაში „მათ შორის, გადაფასება“.

● „საანგარიშო პერიოდის საბოლოო ნაშთი“ - აღნიშნულ უჯრაში აისახება ივლისის თვის ბოლო თარიღის მდგომარეობით გაცემული სესხის ჯამური ოდენობა ლარში, რაც განსახილველ შემთხვევაში შეადგენს 121 000 ლარს (52 000 – 1 000 + 70 00) (იხ. ნიმუში ).

ნიმუში       

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის  მიხედვით:

მოგების გადასხადით დაბეგვრის მიზნებისთვის შპს მიერ შპს-სთვის (ესტონურიდან ესტონურზე ) საქონლის/მომსახურების უსასყიდლო მიწოდება არ ითვლება განაწილებულ მოგებად:

მუხლი 98³ 3:  მოგების გადასახადით არ იბეგრება უსასყიდლოდ საქონლის მიწოდების/მომსახურების გაწევის ან/და ფულადი სახსრების გადაცემის შემდეგი შემთხვევები: 

(ზ) უსასყიდლოდ საქონლის მიწოდება, მომსახურების გაწევა ან/და ფულადი სახსრების გადაცემა იმ პირისთვის, რომელიც მოგების გადასახადით იბეგრება ამ კოდექსის 97-ე მუხლის პირველი და მე-3 ნაწილებით გათვალისწინებული დაბეგვრის ობიექტების მიხედვით.

დღგ-ს მიზნებისთვის:

მუხლი 160. საქონლის მიწოდება

3. ანაზღაურების სანაცვლოდ, საქონლის მიწოდებად ასევე განიხილება:

ა) დასაბეგრი პირის მიერ საქონლის უსასყიდლოდ მიწოდება, თუ მას ამ საქონელზე ან მასზე გაწეულ ხარჯზე დღგ სრულად ან ნაწილობრივ აქვს ჩათვლილი. ამასთანავე, საქონლის გადაცემა/გამოყენება ნიმუშის ან მცირე ღირებულების საჩუქრის სახით, არ განიხილება ანაზღაურების სანაცვლოდ საქონლის მიწოდებად;

2. ანაზღაურების სანაცვლოდ, მომსახურების გაწევად ასევე განიხილება:

ა) დასაბეგრი პირის მიერ მომსახურების უსასყიდლოდ გაწევა მისი დაქირავებული პირის პირადი სარგებლობისთვის ან საკუთარი საქმიანობის მიზნისგან განსხვავებული მიზნით;

  შესაბამისად აღნიშნული ოპერაცია არ დაიბეგრება მოგების გადასხადით;

 დღგ-ს მიზნებისთვის:

 საქონელის უსასყიდლოდ მიწოდების შემთხვევაში - თუ აღნიშნულ საქონელზე დღგ არ გვაქვს ჩათვლილი - არ დაიბეგრება;

 მომსახურების შემთხვევაში- დაიბეგრება, თუ საწარმოს აღნიშნული ქმედება განსხვავდება მისი საქმიანობის მიზნისგან;

 სავარაუდო დარიცხვა გულისხმობს საგადასახადო ორგანოს მიერ კონკრეტული საგადასახადო პერიოდისათვის გადასახადის აღრიცხვასა და ასახვას გადასახადის გადამხდელის პირადი აღრიცხვის ძირითად ბარათზე, შემოსავლების სამსახურის გადასახადების ადმინისტრირების საინფორმაციო სისტემის ბაზაში არსებული ინფორმაციის საფუძველზე.

 სავარაუდო დარიცხვის განხორციელების ძირითადი მიზანია დეკლარირების კულტურის ამაღლება და დროული დეკლარირების ხელშეწყობა.

 სავარაუდო დარიცხვა შესაძლოა განხორციელდეს როდესაც გადასახადის გადამხდელმა საქართველოს საგადასახადო კოდექსით დადგენილ ვადაში არ შეასრულა საგადასახადო დეკლარაციის/გაანგარიშების წარდგენის ვალდებულება.

 სავარაუდო დარიცხვა ხორციელდება შესაბამისი დეკლარაციის წარდგენისთვის საქართველოს საგადასახადო კოდექსით დადგენილი სავადო თარიღის შემდეგ.

სავარაუდო დარიცხვა უქმდება შესწორებითი დარიცხვით, რაც გულისხმობს:

ა) სავარაუდო დარიცხვის გაუქმებას გადასახადის გადამხდელის მიერ წარდგენილი დეკლარაციის/გაანგარიშების საფუძველზე;

ბ) სავარაუდო დარიცხვის გაუქმებას საგადასახადო შემოწმების შედეგების

შესაბამისად მიღებული საგადასახადო ორგანოს გადაწყვეტილების საფუძველზე.

  თუ შესწორებითი დარიცხვა განხორციელდა გადასახადის გადამხდელის მიერ წარდგენილი დეკლარაციის საფუძველზე, პასუხისმგებლობის/სანქციის ზომა განისაზღვრება მის მიერ შემოსავლების სამსახურისათვის წარდგენილი მონაცემების მიხედვით სსკ-ის 274-ე მუხლის (საგადასახადო დეკლარაციის/გაანგარიშების წარდგენის ვადის დარღვევა) შესაბამისად. 

  თუ შესწორებითი დარიცხვის საფუძველია საგადასახადო შემოწმების შედეგებზე საგადასახადო ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება: ა) შემოწმებით დარიცხული თანხის იმ ნაწილზე, რომელიც არ აღემატება სავარაუდო დარიცხვის ოდენობას, პასუხისმგებლობა განისაზღვრება საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 274-ე მუხლით (დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენა), ხოლო  ბ) შემოწმებით დარიცხული თანხის იმ ნაწილზე, რომელიც აღემატება სავარაუდო დარიცხვის ოდენობას, პასუხისმგებლობა განისაზღვრება საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 275-ე მუხლით ( გადასახადის თანხის შემცირება).

სავარაუდო დარიცხვის სამართლებრივი საფუძვლებია:

1. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 661 მუხლი (სავარაუდო დარიცხვა);

2. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 67-ე მუხლის (საგადასახადო დეკლარაცია) მე-4 ნაწილი;

3.საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის N 996 „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“  ბრძანების  221 მუხლი (სავარაუდო დარიცხვა);

4.საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის N996 „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“  ბრძანების 37-ე მუხლის მე-2 ნაწილი (გადახდის წყაროსთან დაკავებული გადასახადის დეკლარაცია), მე-40 მუხლის მე-3 ნაწილი (მოგების გადასახადის ყოველთვიური დეკლარაცია) და 74-ე მუხლის (დღგ-ის დეკლარაცია) მე-2 ნაწილი.

 ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირისთვის დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის ვალდებულების განსაზღვრისას ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი არ გაითვალისწინება.