ტურისტული მომსახურების დღგ-თი დაბეგვრა
არსებობს 2 სახის ტურისტული მომსახურება:
1. ტურისტების შემოყვანა საქართველოში
2. ტურისტების გაყვანა საზღვარგარეთ
2) ტურისტული მომსახურების დღგ-ით დაბეგვრა ტურისტის საქართველოში შემოყვანისას
საგადასახადო კოდექსისი 172-ე მუხლის მე-4 ნაწილი მიხედცვით დღგ-ისგან ჩათვლის უფლებით გათავისუფლებულია ტუროპერატორის მიერ საქართველოს ტერიტორიაზე უცხოელი ტურისტის ორგანიზებული შემოყვანა და მისთვის საქართველოს ტერიტორიაზე ტურისტული პროდუქტის მიწოდება.
სსკ-ის 157-ე მუხლის „ც“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, ტურისტული პროდუქტი არის ტურისტული მომსახურების სახეობათა (მათ შორის, ტრანსპორტირება, განთავსება, კვება, გიდის მომსახურება, აგრეთვე ტურისტული მომსახურების დამხმარე მომსახურება) არანაკლებ ორი კომპონენტის ერთობლიობა. ამავე მუხლის „შ“ და „ჩ“ ქვეპუნქტების მიხედვით, ტუროპერატორი არის პირი, რომელიც ახორციელებს ტურისტული პროდუქტის ფორმირებას და ტურისტისთვის მიწოდებას, ხოლო ტურისტი – ფიზიკური პირი, რომელსაც მიეწოდება ტურისტული პროდუქტი, საქართველოში არანაკლებ 24 საათის და არაუმეტეს ერთი წლის ვადით მოგზაურობის (მათ შორის, დასვენების ან/და გაჯანსაღების) მიზნით.
მაგალითისთვის, განვიხილოთ ტურისტული მომსახურების დღგ-ით დაბეგვრის საკითხი, როდესაც თავისი სახელით მოქმედი ტუროპერატორი, მის მიერ საქართველოში ორგანიზებულად შემოყვანილ ტურისტს, უწევს შემდეგ მომსახურებებს:
√ სასტუმროში განთავსება;
√ კვება;
√ საქართველოში ტრანსფერი;
√ სამოგზაურო დაზღვევა.
უპირველს ყოვლისა უნდა დადგინდეს კოდექსის მიხედვით მომსახურების გაწევის ადგილად რა ითვლება, ვინაიდან საგადასხადო კოდექსით დღგ-თი იბეგრება მხოლოდ საქართველოში გაწეული მომსახურება, შესაბამისად თუ ჩაითვალა, რომ მომსახურება საზღვარგარეთ არის გაწეული - ავტომატურად არ დაიბეგრება;
√ სასტუმროში განთავსების მომსახურების გაწევის ადგილის განსაზღვრისას, გასათვალისწინებელია, რომ უძრავ ნივთთან დაკავშირებული მომსახურების გაწევის ადგილად განიხილება ადგილი, სადაც მდებარეობს უძრავი ნივთი;
√ სარესტორნე ან/და კვების მომსახურების გაწევის ადგილად განიხილება ადგილი, სადაც ეს მომსახურება ფაქტობრივად ხორციელდება;
√ მგზავრისთვის ტრანსპორტირების მომსახურების გაწევის ადგილის განსაზღვრისას მომსახურების გაწევის ადგილად განიხილება ადგილი, სადაც ხორციელდება ტრანსპორტირება.
შესაბამისად, შემომყვანი ტურის ფარგლებში აღნიშნული მომსახურებები გაიწევა საქართველოს ტერიტორიაზე, შესაბამისად, მომსახურების გაწევის ადგილად მიიჩნევა საქართველო, რაც სსკ-ის 159-ე მუხლის პირველი ნაწილის ,,ბ“ ქვეპუნქტის თანახმად, წარმოადგენს დღგ-ით დასაბეგრ ოპერაციას.
სამოგზაურო დაზღვევა
სამოგზაურო დაზღვევით უზრუნველყოფის მომსახურება, თუ ის გაიწევა ტურისტული პროდუქტის მიწოდების ფარგლებში, წარმოადგენს ძირითადი ტურისტული მომსახურების დამხმარე მომსახურებას, რადგან ასეთი მომსახურების შეძენა არ წარმოადგენს მომხმარებლის (ტურისტის) ძირითად მიზანს, თუმცა გაიწევა ძირითადი მომსახურების (ტურისტული მომსახურების) მიღების პირობების გაუმჯობესების ან/და უკეთ სარგებლობის უზრუნველსაყოფად.
ასევე, დაზღვევის სფეროში საშუამავლო საქმიანობის ფარგლებში პირის მიერ გაწეული მომსახურება ექცევა სსკ-ის 1621 მუხლის მე-14 ნაწილის „თ“ ქვეპუნქტის მოქმედების არეალში.
პირის მიერ ტურისტის სამოგზაურო დაზღვევით უზრუნველყოფის მომსახურების გაწევაზე, როდესაც იგი გაიწევა საქართველოს ტერიტორიაზე ორგანიზებულად შემოყვანილი უცხოელი ტურისტისთვის საქართველოს ტერიტორიაზე ტურისტული პროდუქტის მიწოდების ფარგლებში, ვრცელდება განსხვავებული შინაარსის ორი საგადასახადო შეღავათი, კერძოდ სსკ-ის 172-ე მუხლის მე-4 ნაწილის „პ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, დღგ-ისგან ჩათვლის უფლებით გათავისუფლებულია ტუროპერატორის მიერ საქართველოს ტერიტორიაზე უცხოელი ტურისტის ორგანიზებული შემოყვანა და მისთვის საქართველოს ტერიტორიაზე ტურისტული პროდუქტის მიწოდება და, ამავდროულად, ამავე კოდექსის 171-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით, ჩათვლის უფლების გარეშე დღგ-ისგან გათავისუფლებულია დაზღვევა ან/და გადაზღვევა, თანმდევი მომსახურებების ჩათვლით, რომელსაც სადაზღვევო ბროკერი ან/და სადაზღვევო აგენტი ახორციელებს- შესაბამისად დაზღვავის მომსახურების ნაწილშიც ტუროპერატორი არ დაიბეგრება დღგ-თი;
2) ტურისტული მომსახურების დღგ-ით დაბეგვრა ტურისტის საქართველოდან გაყვანისას
სსკ-ის 1621 მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს მომსახურების გაწევის ადგილის განსაზღვრის ზოგადი წესს, რომლის მიხედვითაც, თუ ამ მუხლით სხვა რამ არ არის დადგენილი:
ა) მომსახურების გაწევის ადგილად განიხილება ადგილი, სადაც მომსახურების მიმღები არის დაფუძნებული, თუ მომსახურების მიმღები არის დასაბეგრი პირი;
ბ) მომსახურების გაწევის ადგილად განიხილება ადგილი, სადაც მომსახურების გამწევი (დასაბეგრი პირი) არის დაფუძნებული, თუ მომსახურების მიმღები არ არის დასაბეგრი პირი.
ასასთანავე ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის (შემდგომ – ინსტრუქცია) 665 მუხლის მიხედვით, თუ სსკ-ის 1621 მუხლის მე-3 ან მე-12-მე-14 ნაწილების მიხედვით, ტურისტული მომსახურების გაწევის ადგილად ითვლება საქართველოს ტერიტორია, მაგრამ ამ მომსახურებით ფაქტობრივი სარგებლობა ან/და მისი გამოყენება ხდება საქართველოს ტერიტორიის გარეთ, აღნიშნული მომსახურება განიხილება საქართველოს ფარგლების გარეთ გაწეულად.
მაგალითისთვის , განვიხილოთ ტურისტული მომსახურების დღგ-ით დაბეგვრის საკითხი, თუ თავისი სახელით მოქმედი ტუროპერატორი, ტურისტს საქართველოდან გაყვანისას, უწევს შემდეგ მომსახურებებს:
√ სასტუმროში განთავსება;
√ კვება;
√ საქართველოში ტრანსფერი;
√ სამოგზაურო დაზღვევა;
√ სავიზო მხარდაჭერა.
სასტუმროში განთავსება, კვება
სასტუმროში განთავსების მომსახურება უძრავ ნივთთან დაკავშირებულ მომსახურებად განიხილება, რომლის გაწევის ადგილიც განისაზღვრება სსკ-ის 1621 მუხლის მე-4 ნაწილით, ხოლო კვების მომსახურების გაწევის ადგილს განსაზღვრავს ამავე მუხლის მე-11 ნაწილი. სსკ-ის 1621 მუხლის მე-4 და მე-11 ნაწილების გათვალისწინებით, როგორც სასტუმროში განთავსების, ასევე კვების მომსახურების გაწევის ადგილს არ წარმოადგენს საქართველოს ტერიტორია. შესაბამისად, ტუროპერატორის მიერ განსახილველი მომსახურების გაწევისას არ ხორციელდება სსკ-ის 159-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაცია, ამდენად, არ ექვემდებარება დღგ-ით დაბეგვრას საქართველოში.
საქართველოში ტრანსფერი
საქართველოში ტრანსფერის მომსახურება გულისხმობს საცხოვრებელი ადგილიდან საქართველოში მდებარე აეროპორტამდე და პირიქით, საქართველოში მდებარე აეროპორტიდან საცხოვრებელ ადგილამდე ტრანსპორტირებას.
აღნიშნული მომსახურების გაწევის ადგილი განისაზღვრება სსკ-ის 1621 მუხლის მე-9 ნაწილით და, შესაბამისად, ცალკე გაწეული ამ მომსახურებაზე ვერ გავრცელდება ამავე მუხლის მე-15 ნაწილისა და ინსტრუქციის 665 მუხლის დებულებები.
შესაბამისად, ოპერაციის შეფასებისთვის მნიშვნელოვანია წარმოადგენს თუ არა პირის მიერ გაწეული ტრანსფერის მომსახურება ტურისტული პროდუქტის მიწოდების ნაწილს.
თუ აღნიშნული მომსახურება გაიწევა გამყვანი ტურის ფარგლებში ერთიანი ტურისტული პროდუქტის მიწოდების სახით, უნდა მივიჩნიოთ, რომ იგი წარმოადგენს ტურისტული მომსახურების ნაწილს, რაც სსკ-ის 1621 მუხლის მე-15 ნაწილისა და ინსტრუქციის 665 მუხლის თანახმად, განიხილება საქართველოს ფარგლების გარეთ გაწეულად და, შესაბამისად, ტუროპერატორს არ წარმოეშობა აღნიშნული მომსახურების დღგ-ით დაბეგვრის ვალდებულება.
სამოგზაურო დაზღვევა
სსკ-ის 1621 მუხლის მე-14 ნაწილის თანახმად, იმ შემთხვევაში, როდესაც:
√ არადასაბეგრი პირი დაფუძნებულია, აქვს მუდმივი მისამართი ან ჩვეულებრივ ცხოვრობს საქართველოს ფარგლების გარეთ, მომსახურების გაწევის ადგილად არ განიხილება საქართველოს ტერიტორია და, შესაბამისად, სსკ-ის 159-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ დღგ-ით დასაბეგრ ოპერაციას ადგილი არ აქვს, რის საფუძველზეც პირს არ წარმოეშობა საგადასახადო ვალდებულება დღგ-ის ნაწილში;
√ არადასაბეგრი პირი დაფუძნებულია, აქვს მუდმივი მისამართი ან ჩვეულებრივ ცხოვრობს საქართველოში, მომსახურების გაწევის ადგილად განიხილება საქართველოს ტერიტორია. ამასთან, სსკ-ის 171-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის მიხედვით, დაზღვევის სფეროში საშუამავლო საქმიანობის ფარგლებში გაწეული მომსახურება დღგ-ისგან გათავისუფლებულია ჩათვლის უფლების გარეშე, რის საფუძველზეც პირს ამ შემთხვევაშიც არ წარმოეშობა საგადასახადო ვალდებულება დღგ-ის ნაწილში.
დაზღვევის სფეროში საშუამავლო საქმიანობის ფარგლებში არადასაბეგრი პირისთვის გაწეული მომსახურება ექცევა სსკ-ის 1621 მუხლის მე-14 ნაწილის „თ“ ქვეპუნქტის მოქმედების არეალში და მომსახურების გაწევის ადგილად განიხილება ადგილი, სადაც იგი არის დაფუძნებული, აქვს მუდმივი მისამართი ან ჩვეულებრივ ცხოვრობს. შესაბამისად, განსახილველ შემთხვევაში, მომსახურების გაწევის ადგილად განიხილება საქართველო.
მიუხედავად აღნიშნულისა, იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ აღნიშნული მომსახურება გაიწევა როგორც გამყვანი ტურის ფარგლებში ერთიანი ტურისტული პროდუქტის მიწოდების დამხმარე მომსახურება, სსკ-ის 1621 მუხლის მე-15 ნაწილისა და ინსტრუქციის 665 მუხლის თანახმად, იგი განიხილება საქართველოს ფარგლებს გარეთ გაწეულად და, შესაბამისად, ტუროპერატორს არ წარმოეშობა ამ მომსახურების დღგ-ით დაბეგვრის ვალდებულება.
სავიზო მხარდაჭერა
სავიზო მხარდაჭერის უზრუნველყოფა მოიცავს ტურისტისთვის, საქართველოს ფარგლებს გარეთ გაყვანის მიზნით, სავიზო დოკუმენტების მომზადებას, წარდგენას შესაბამისი ქვეყნის კანონმდებლობით განსაზღვრულ უწყებაში და ამ მიზნით განხორციელებულ სხვა ქმედებებს.
სავიზო მხარდაჭერის მომსახურების გაწევის შემთხვევაში, ამ მომსახურების გაწევის ადგილი განისაზღვრება სსკ-ის 1621 მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად. ამდენად, თუ მომსახურების მიმღები არ არის დასაბეგრი პირი, მომსახურების გაწევის ადგილად განიხილება ადგილი, სადაც მომსახურების გამწევი (დასაბეგრი პირი) არის დაფუძნებული.
გასათვალისწინებელია, რომ აღნიშნული მომსახურება ვერ იქნება განხილული ტურისტულ მომსახურებად, რამდენადაც იგი არ არის პირდაპირ კავშირში ტურისტის მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილებასთან და არ ეხება მისი განთავსების, კვების, ტუროპერატორულ, ტრანსპორტირების, საექსკურსიო, გასაჯანსაღებელ და მსგავს საქმიანობას, არამედ გულისხმობს პირისთვის დახმარების აღმოჩენას ვიზის მისაღებად.
ტუროპერატორის მიერ გაწეული აღნიშნული მომსახურება წარმოადგენს ტურისტული მომსახურების დამხმარე მომსახურებას და გაიწევა გამყვანი ტურის ფარგლებში ერთიანი ტურისტული პროდუქტის მიწოდების სახით. აღნიშნულის გათვალისწინებით, სსკ-ის 1621 მუხლის მე-15 ნაწილისა და ინსტრუქციის 665 მუხლის თანახმად, იგი განიხილება საქართველოს ფარგლების გარეთ გაწეულად და, შესაბამისად, ტუროპერატორს არ წარმოეშობა ამ მომსახურების დღგ-ით დაბეგვრის ვალდებულება.
ამასთანავე საგულისხმოა, რომ პირი უფლებამოსილია ჩაითვალოს საქართველოს ტერიტორიაზე უცხოელი ტურისტის ორგანიზებული შემოყვანისა და მისთვის საქართველოს ტერიტორიაზე ტურისტული პროდუქტის მიწოდების მიზნით შეძენილ საქონელზე/მომსახურებაზე გადახდილი დღგ, საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობით განსაზღვრული შეზღუდვების გათვალისწინებით.
